image of St. Francis

Week 9: Legenda Aurea: Franciscus.

Background | Background Quiz | Starting Assumptions | Resources | Extras
Vocabulary | Etymology | Grammar | Perseus Dictionary | Perseus Tool

Reading Overview | Reading Quiz: English
| Reading Quiz: Latin
Discussion Questions | Latin Composition | Weekly Checklist


Reading #2: "Golden Legend", cont. (Latin text with notes)

Source: Historia de Sancto Francisco by Iacobus de Voragine (Ad Fontes Library).

Go to Reading #3 ->

Apud Portiunculam
iuxta eius cellam
cicada in ficu residens
frequenter canebat;
Portiuncula: small town about a mile from Assisi
  where did the cicada live? what did the cicada do?
quam vir Dei
manum extendens
vocavit dicens:
"soror mea cicada,
veni ad me."
Quae statim oboediens
super eius manum adscendit.

vir Dei = Franciscus

quam = cicadam, object of vocavit

quae = cicada

  what did Francis tell the cicada to do? did the cicada obey?
Cui ille:
"canta, mea soror cicada,
et dominum tuum lauda!"
quae protinus canens
nonnisi licentiata recessit.

cui = cicadae

quae = cicada

  what did Francis command the cicada to do next?
Parcit lucernis, lampadibus et candelis,
nolens sua manu deturpare fulgorem.
parco, -ere: takes dative
nolens: takes infinitive (deturpare)
  how did Francis treat candles and other sources of light?
Super petras
reverenter ambulat
intuitu eius, qui dicitur
"petra legis divinae";
intuitus: in the sense of respect, consideration
  how did Francis treat the stones he walked on?
vermiculos,
ne transeuntium pedibus conculcentur,
levat

conculcentur: subject of this passive verb is vermiculi:
levat vermiculos ne conculcentur pedibus

transeuntium: genitive plural (hominum)

ne: negative purpose clause

  what did Francis do with worms that he found?
et apibus,
ne inedia pereant
glacie hiemali,
mel et optima vina iubet apponi,

iubet apponi mel et optima vina apibus, ne (apes) inedia pereant (in) glacie hiemali

apponi: present passive infinitive

  what did Francis do to help the bees in winter?
fraterno nomine
animalia cuncta vocabat.
e.g. "frater vermiculus", "soror cicada", etc.
  how did Francis address the animals?
Miro et ineffabili gaudio replebatur
ob creatoris amorem,
cum solem, lunam et stellas intuebatur
et eas ad creatoris amorem invitabat.

replebatur: subject is Franciscus

invitabat eas (creaturas) ad creatoris amorem

  what did Francis say to the sun and moon and stars?
Coronam sibi magnam fieri prohibebat
dicens:
"volo,
quod fratres mei pulices
partem habeant in capite meo".

prohibebat coronam magnam fieri sibi
fieri = used for passive of facere

quod = ut
pulices, s.v. pulex

  why did Francis not want to cover his head?
Cum apud castrum Alvianum praedicaret,
propter garritus hirundinum ibidem nidificantium
audiri non poterat.
garritus: masc. acc. plural
hirundinum, s.v. hirundo
(Franciscus) non poterat audiri
what happened when he was preaching at Alviano? (a town in Umbria, Italy)
Quibus ille:
"sorores meae hirundines,
iam tempus est,
ut loquar ego,
quia vos satis dixistis;
tenete silentium,
donec verbum domini compleatur."
quibus = hirundinibus
what did Francis say to the swallows?
Cui continuo oboedientes
protinus conticuerunt.
cui = Francisco
protinus = adverb
  what did the swallows do?
Transeunte aliquando viro Dei
per Apuliam
unam bursam magnam
repperit in via
denariis tumentem,
transeunte viro = ablative absolute
  what did Francis find along the road?
quam socius videns
accipere voluit,
ut pauperibus erogaret,
quam = bursam
  what did the man traveling with Francis want to do?
sed ille nullatenus permisit
dicens:
"non licet, fili,
alienum auferre."

ille = Franciscus

fili: vocative
auferre, s.v. aufero

  why did Francis disagree?
Sed cum ille vehementer instaret,
Franciscus paululum orans iubet,
ut bursam tollat,
quae iam colubrum pro pecunia
continebat.
quae = bursa
  what happened when Francis prayed?
Quod videns frater timere coepit,
sed oboedientiae volens implere mandatum,
bursam manibus capit
et inde magnus serpens
protinus exilivit.
inde = de bursa
  what was in the purse now?
Et ait Franciscus:
"pecunia servis Dei nihil aliud est
quam diabolus
et coluber venenosus."
nihil aliud quam = "nothing other than"
  what did Francis say about the true meaning of money?
Cum vero
ad dies iam appropinquaret extremos,
longa infirmitate confectus
super nudam humum
nudum poni se fecit

ad dies extremos = ad diem mortis
longa infirmitate = ablative

fecit se poni = poni is passive infinitive

what happened when Francis approached the end of his life?
fecitque omnes fratres
ibidem assistentes
ad se vocari
vocari = passive infinitive
who did Francis summon?
et manus singulis imponens omnibus
ibi praesentibus benedixit
et instar cenae dominicae
singulis bucellam panis divisit.

benedicere: takes dative
instar: takes genitive (= similis + genitive)

panis: genitive singular

  what did Francis do when the brethren arrived?
Invitabat,
ut moris sui erat,
omnes creaturas
ad laudem Dei;
nam et mortem ipsam
cunctis terribilem et exosam
hortabatur ad laudem

moris, s.v. mos
moris sui: genitive of description
invitabat omnes creaturas ad laudem Dei (ut moris sui erat)

hortabatur: deponent verb (transitive)

(Franciscus) hortabatur mortem ad laudem (Dei)

  what did Francis want everyone - and everything - to do?
eique laetus occurrit
et ad suum invitabat hospitium
dicens:
"bene veniat soror mea mors."

et laetus (Franciscus) occurrit morti et invitabat (mortem) ad suum hospitium

veniat: 3rd person singular pres. subjunctive

  what did Francis say to Death?
Ad extremam igitur horam veniens
dormivit in domino.
Cuius animam
quidam frater vidit
in modum stellae
similis lunae in quantitate,
soli in splendore.

cuius = Francisci

similis: takes genitive or dative

lunae...soli: dative

what did one of the monks see when Francis died?

Go to Reading #3 ->


Modern Languages 4970 / MRS 4903: Medieval Latin. Spring 2003 Online Course at the University of Oklahoma. Visit http://www.ou.edu/online/ for more info.
Laura Gibbs, University of Oklahoma - Information Technology © 2003.  laura-gibbs@ou.edu. Last updated: December 29, 2002 7:12 PM