Terra enim mystice plures significationes habet aliquando significat patriam celestem ut est illud: "Credo uidere bona domini in terra uiuentium." et illud euangelii: "Beati - inquit - mites, quoniam ipsi possidebunt terram." Aliquando carnem domini saluatoris significat, ut est illud: "Benedixisti, domine, terram tuam, auertisti captiuitatem Iacob." (Iacob enim patriarcha significat populum fidelem, qui liberatus est a captiuitate diaboli per incarnationem saluatoris.) Item terra significat sanctam Mariam uirginem, de qua dominus nasci dignatus est, unde est illud: "Veritas de terra orta est, et iustitia de caelo prospexit." [...] Terra homo ipse, ut in euangelio: "Aliud cecidit in terram bonam." Item in Genesi arida terra nominatur, ut est illud: "Et uocauit aridam terram" (populum scilicet fontem fidei sitientem, et bonorum operum germen proferentem). Terra uero in malum posita est, ubi corruptionem humanae naturae, uel peccatores et perditos homines, significat. Corruptionem autem naturae illa domini sententia demonstrat, qua ad hominem peccantem ait: "Terra es et in terram ibis." Peccatores quoque terrae nomine ibi notantur, ubi dominus ad serpentem ait: "Terram comedes cunctis diebus" (hoc est: peccatores in sortem tuam et perditionem trahes, et eorum iniquitatibus pasceris). Similiter et illud quod alibi legitur: "Recedentes a te in terra scribentur" (id est qui per apostasiam a te auertentur, inter peccatores connumerabuntur). Terra carnalis potentia, ut in Aecclesiastico: "Quid superbit terra et cinis." Terra deserta populus Iudaeorum, siue omnes peccatores, ut in Hieremia: "Terra deserta et inhabitabilis, in qua nullus habitet, nec pertranseat per eam filius hominis," (id est dominus Iesus Christus). Puluis peccatores sunt, sicut in Esaia dicitur (pro diabolo) "et serpenti puluis panis eius," et alibi "non sic impii non sic, sed tamquam puluis." Lutum medicinae caelestis glutinum, ut in euangelio: "Lutum fecit et liniuit oculos meos." Aliter lutum peccatorum glutinum, ut in Psalmo: "Eripe me de luto ut non inhaerear."
Orbis a rotunditate circuli dictus, quia sicut rota est, unde breuis etiam rotella orbiculus appellatur. Vndique enim circumfluens Oceanus eius in circuitu ambit fines. Significat ergo aut totum mundum iuxta historiam aut iuxta allegoriam uniuersalem aecclesiam, aut in contrariam partem impios qui frequenter terrae appellatione declarantur. De quibus Psalmista ait: "Iudicabit orbem terrae in iustitia et populos in aequitate." [...] Iterumque centesimus sextus Psalmus quatuor cardinibus terrae spatia conprehendit dicens: "A solis ortu et occasu, ab aquilone et mari." cuius rei euidentissimum quoque euangelii extat exemplum, ubi dicit: "Emittet angelos suos cum tuba et uoce magna et congregabit a quatuor angulis terrae." Vnde merito estimo perquirendum, quemadmodum terra possit et quadratio et circulus conuenire, dum scemata ipsa (sicut geometrici dicunt) uideantur esse diuersa. Formam terrae ideo scriptura orbem uocat eo quod respicientibus extremitatem eius circulus semper appareat, quem circulum Greci orizonta uocant. Quattuor autem cardinibus eam formari dicit, quia quattuor cardines quattuor angulos quadrati significant, qui intra praedictum terrae circulum continentur. Nam si ab orientis cardine in austrum et in aquilonem singulas rectas lineas ducas, similiter quoque et si ab occidentis cardine ad praedictos cardines, id est austrum et aquilonem singulas rectas lineas tendas, facis quadratum terrae intra orbem praedictum, sed quomodo quadratus iste demonstratiuus intra circulum scribi debeat, Eoclides in quarto libro Elementorum euidenter insinuat; quapropter recte scriptura sancta faciem terrae et orbem uocat, et quattuor eam dicit cardinibus contineri.
Diuisus est autem trifarie, e quibus una pars Asia, altera
Europa, tertia Affrica nuncupatur, quas tres partes orbis ueteres non aequaliter
diuiserunt. Nam Asia a meridie per orientem usque septentrionem peruenit. Europa
uero a septentrione usque ad occidentem, atque Affrica ab occidente usque ad
meridiem. Vnde evidenter orbem dimidium duae tenent, Europa et Affrica. Alium
uero dimidium sola Asia, sed ideo istae duae partes factae sunt, quia inter
utrasque ab oceano mare magnum ingreditur quod eas intersecat. Quapropter si
in duas partes orientis et occidentis orbem diuidas, Asia erit in una, in altera
uero Europa et Affrica. Istae tres partes totum humanum genus cum insulis quae
his adiacent continent. Et bene tribus partibus distinctus est orbis, qui sanctae
trinitatis fide imbuendus erat, et euangelico documento instruendus, unde legitur
in parabola saluatoris quod mulier acceptum fermentum abscondit in farina satis
tribus, donec fermentaretur totum, id est sancta ecclesia humano generi (quod
ex tribus filiis Noe seminatum in mundo fuit) fermentum euangelicae doctrinae
in cordibus fidelium abscondit donec natiuum saporem totum perfectam fidem et
scientiam spiritalem conuerteret in cultum et seruitium dei.
