Aesop's Fables and Other Parables: Odo of Cheriton
1. QUALITER ELEGERUNT SIBI REGEM LIGNA.
Perry 262
Iuerunt ligna, ut ungerent super se regem. Dixerunt Olive: Impera nobis.
Que respondit: Numquid possum relinquere pinguedinem meam, qua Dii utuntur
et homines, ut inter Ligna promouear? Venerunt ad arborem Ficus (sic pro
Ficum), et dixerunt: Super nos [regnum] accipe. Respondit: Numquid possum
deserere dulcedinem meam fructusque suauissimos, ut inter Ligna promouear?
Venerunt ad Vitem, ut imperaret eis. Que respondit: Nunquid possum deserere
uinum quod letificat Deum et homines? Et noluit promoueri. Dixeruntque
Ligna ad Rampnum: Impera nobis. Respondit Rampnus: Si uere me regem constituitis,
uenite, et sub umbra mea quiescite; si non uultis, egrediatur ignis de
Rampno, et deuoret cedros Libani.
Mistice. --- Ligna significant homines siluestres, monachos, congregationem
sine pastore. Veniunt ut eligant Oliuam, aliquem iustum, qui respuens
dicit quod non uult relinquere pinguedinem caritatis et ad dignitatem
promoueri. / Arbor Ficus significat iustum qui, contemplando frequenter,
degustat quam suauis, quam dulcis est Dominus, et facit dulces fructus
bone operationis, et [quia] in dignitatibus multe sunt amaritudines, multe
turbationes, non uult dulcedinem suam pro dignitatibus commutare. / Vinea
est uir iustus, qui gaudet spiritali hylaritate qui dicit: Gaudium nostrum
est testimonium conscientie nostre. Quoniam multe sunt amaritudines, multe
turbationes in fastidio dignitatis, ideo nolunt promoueri. / Unde Taurinensis
Canonicus, cum respueret electionem, cito transiuit, et socio suo [se]
aperuit. Quesitus quare non recepit episcopatum, respondit: Si fuissem
de numero episcoporum, fuissem de numero dampnandorum. / Item, cum Magister
H. factus fuisset episcopus Meldensis, et uisitasset socios suos Parisius,
dixit: Si haberem mortalem inimicum et desiderarem ei aliquid pessimum,
orarem quod Deus faceret cum episcopum, et hoc pro maxima maledictione
reputarem. / Tamen, cum sint columpne celi et cardines templi, Ecclesiam
Dei gubernant, et sustentant, et qui iusti sunt nobilem fructum animarum
faciunt in uitam eternam. / Rampnus inutilis libenter episcopatum recipit.
Rampnus est frutex spinosus, carens umbra, et quandoque de se ignem ex
nimia siccitate emittit. Sic impius qui nullam habet umbram refrigerii
uel consolationis, dicit: Requiescite sum umbra mea. Multa enim bona promittit.
Sed ignem auaricie, superbie, luxurie de se emittit, et sic ligna, id
est subditos, per prauum exemplum comburit. / Ita Sichimite elegerunt
Abimelech qui eos combussit.
1a. DE FORMICIS.
Perry
Simile Formice elegerunt sibi Lignum in regem, et mi[n]xerunt super illud,
et elegerunt Serpentem, et deuorauit illas.
1b. QUALITER RANE ELEGERUNT SIBI REGEM.
Perry 44
Similiter Rane consilium inierunt, vt regem sibi facerent. Elegerunt
sibi quoddam lignum et erexerunt in regem. Tandem ascendentes super illud,
conculcauerunt dicentes: Quia res noster nullius est ualoris, deponamus
eum. Quem igitur eligemus? Et communi consilio elegerunt serpentem, qui
eos laniando deuorauit.
1c. QUALITER PULLI ELEGERUNT SIBI REGEM.
Perry 486
[Galline semel elegerunt Serpentem in regem qui deuorauit eas]. Pulli
celebrauerunt capitulum, ut eligerent sibi [alium] regem. Dixit unus sapiencior
aliis: Eligamus Columbam, animal simplex, que nec laniat, nec ledit, nec
deuorat. Fecerunt sic. Columba simplex inter Pullos conuersebatur. Dixerunt
Pulli: Rex noster nichil valet, quoniam non percutit, non laniat. Dixerunt
al(l)ii: Deponamus eum. Quem igitur eligemus? Dixerunt ad inuicem: Eligamus
Miluum. Factum est ita. Miluus, rex constitutus, uno die cum rostro et
unguibus laniauit unum Pullum et deuorauit, postea alium et tercium, et
sic per prauum regem afflictus est populus.
Sic plerique non sunt contenti benigno rege, simplice episcopo, innocenti
abbate. Eligunt peruersum qui omnes destruit. Ideo necessarium est quandoque
p(er)icare subditos et percutere, quandoque pung(g)ere, quandoque ungere,
nec superbiant, nec ex nimia afflictione tristentur.
1d. QUALITER VOLUCRES ELEGERUNT REGEM.
Perry
Volucres celebreauerunt consilium, vt eligerent sibi regem. Dixitque
vna: Eligamus Columbam que animal symplex est, quia nec picat, nec laniat,
nec deuorat. Fecerunt autem sic. Columba vero simpliciter inter pullos
suos conuersabatur. Dixerunt Volucres: Rex noster nichil ualet, quia nec
percutit, nec laniat. Deponamus eum et eligamus Miluum. Et factum est
ita. Miluus vero, constitutus rex, vno die cum rostro suo et vnguibus
laniauit unum pullum et deuorauit, postea alium et tertium, etc.
Mistice. Sic eciam plurimi non sunt contenti benigno rege aut simplicit
episcopo aut innocenti abbate; set eligunt peruersum qui subditos destruit.
1e. DE ABBATE, CIBO ET MONACHIS.
Perry
Et applicatur malis presidentibus et successoribus peioribus
Quidam Abbas dedit Monachis suis tria fercula. Dixerunt Monachi: Iste
parum dat nobis. Rogemus Deum quod cito moriatur, et siue ex hac causa,
(siue) ex alia, cito mortuus est. Substitutus est alius qui tantum dedit
duo fercula. Irati Monachi et contristati dixerunt: Nunc magis orandum
est, quia unum ferculum subtractum est, Deus subtrahat ei uitam suam.
Tandem mortuus est. Substitutus est tertius, qui duo subtraxit. Irati
Monachi dixerunt: Iste pessimus est inter omnes, quia fame nos interficit.
Rogemus Deum quod cito moriatur. Dixit unus Monachus: Rogo Deum quod det
ei longam uitam et manu teneat eum nobis. Alii admirati querebant quare
hoc diceret. Qui ait: Video quod primus fuit malus, secundus peior, iste
pessimus. Timeo, cum mortuus fuerit, alius peior succedet qui penitus
fame nos perimet.
Vnde solet dici: Selde cumet se betere, hoc est: Raro succedit melior.
The
Latin text of Odo shown here is taken from Léopold Hervieux, Les fabulistes
latins depuis le siècle d'Auguste jusqu'à la. fin du Moyen-Age (1893-1899).
There is a delightful English translation of Odo by John Jacobs, which is still
in print. It's a lovely book!
|